Het is moeilijk te geloven dat we iets meer dan drie jaar geleden nog een compleet andere werkmentaliteit hadden – zowel fysiek als mentaal. Tot 2020 was het doodnormaal om fulltime op kantoor te werken. Van 2020 tot 2022 deed de hele wereld mee aan een gedwongen thuiswerk-experiment, waarbij velen voor het eerst kennismaakten met werken op afstand. Tegenwoordig willen medewerkers vooral hybride werken. En dat doen ze ook: bijna de helft (48%) van de Nederlandse werknemers werkt momenteel in hybride vorm.

Ook na de coronapandemie blijft flexibiliteit een sleutelthema. Werknemers hebben flexibel werken omarmd – en dat smaakt naar meer. De onderzoeksresultaten van dit jaar tonen wederom aan dat werknemers zich productiever, evenwichtiger en loyaler aan hun werkgever voelen wanneer ze flexibel kunnen werken. Veel werknemers zijn zelfs bereid offers te brengen voor flexibiliteit: 44% zou 10% of meer van hun salaris opgeven voor flexibele werktijden; 24% zou 15% of meer opgeven voor flexibiliteit in werklocatie en 6% zou hun baan opzeggen als ze niet meer op afstand of hybride kunnen werken.

Lees verder om te ontdekken hoe de werkomgeving er nu uitziet in vergelijking met 2022 en duik in de werkwijzen die werknemers willen of verwachten van hun werkgevers.

1. 70% van de respondenten gelooft dat thuiswerken bij wet geregeld zou moeten zijn

2. 45% van de respondenten denkt dat hun bedrijf hen verplicht om vanuit kantoor te werken vanwege traditionele werkverwachtingen.

3. Bijna 1 op de 3 (31%) werknemers heeft ten minste één bijbaan of ‘side hustle’.

4. 43% van de hybride werknemers werkt 2 dagen per week op kantoor

5. Als hybride werknemers fulltime op kantoor zouden moeten werken, zou 40% aanblijven, maar wel op zoek gaan naar een nieuwe baan – 6% zou zelfs ontslag nemen

6. Slechts 44% van de werknemers zegt dat er weer evenveel zakenreizen zijn dan vóór de coronapandemie en 64% van degenen die in 2023 zakenreizen hebben gemaakt, zegt dat de reis ook vervangen had kunnen worden door een hybride vergadering

7. 62% van de managers zegt dat hun teams productiever zijn wanneer ze hybride of op afstand werken

8. 37% van de respondenten zegt dat generatieve AI hen de komende 5 jaar in staat zou stellen hun werk sneller of effectiever te doen

9. Meer dan 9 op de 10 (91%) vergaderingen heeft ten minste één deelnemer op afstand

10. 8 op de 10 werknemers heeft in hun hybride vergaderingen tijd verspild door technische problemen

11. 60% van de managers gelooft dat hun hybride/thuiswerkende collega’s te weinig spontane of informele feedback ontvangen

12. 1 op de 2 (49%) werknemers zou bereid zijn om 10% of meer van hun salaris op te geven voor een 4-daagse werkweek

13. 41% van de hybride werknemers gaat een paar uur naar kantoor om even te laten zien dat ze er zijn en gaat dan naar huis - ook wel "koffiebadging" genoemd

14. 79% van de managers denkt dat hun teams minstens even productief zijn wanneer ze hybride of op afstand werken

15. 45% van de Nederlandse werknemers doet er meer dan 30 minuten over om naar kantoor te reizen

Elke dag lijkt er wel nieuw jargon bij te komen – van ‘quiet quitting’ tot ‘office peacocking’. Grote bedrijven verplichtten eerst medewerkers om terug te keren naar kantoor, om daarna terug te krabbelen na kritiek van werknemers. Andere bedrijven laten daarentegen hun werknemers waar dan ook werken. Zij zien daardoor een lager verloop. Hoe dan ook kan het lastig zijn om bij te blijven met de nieuwste trends.

Uit het onderzoek van dit jaar komen enkele interessante trends naar voren. Een daarvan is het concept van ‘polywerk’, waarbij werknemers twee of meer banen combineren. Ons rapport toont aan dat bijna 1 op de 3 werknemers (31%) ten minste één extra baan of ‘side hustle’ heeft naast hun primaire voltijdbaan. Nog eens 31% geeft aan dat ze momenteel geen ‘side hustle’ hebben, maar er wel graag een zouden willen. En denk maar niet dat ‘polywerk’ alleen voor thuiswerkers is. Voltijd kantoormedewerkers (68%) hebben vaker een extra baan dan hybride of thuiswerkers (32%).

Een andere nieuwe trend is "koffiebadgen”. Je komt dan net lang genoeg langs op kantoor om een paar uur even je gezicht te laten zien en een kopje koffie te drinken (het ‘badgen’ verwijst naar je kantoorpas). Dat is populairder dan je denkt: 41% van de hybride medewerkers heeft weleens "gekoffiebadged" en 10% zegt dat ze het niet hebben gedaan, maar het wel zouden willen proberen.

De resultaten tonen ook aan dat 2023 het jaar is van de terugkeer naar kantoor. Dit jaar zegt meer dan de helft (51%) van de respondenten dat ze voltijds op kantoor werken, terwijl slechts 17% dat ook daadwerkelijk wil. We zien ook dat 70% van de werknemers van mening is dat het recht op thuiswerken wettelijk geregeld zou moeten zijn.

Ondanks dat veel werknemers zijn teruggekeerd naar kantoor, blijven ze vragen om meer flexibiliteit. Salaris is altijd een belangrijke factor wat betreft behoud en werving van talent. Maar werknemers zijn wel bereid om aan salaris in te leveren in ruil voor meer flexibiliteit. Meer dan 1 op de 4 (26%) zou een salarisverlaging van 15% of meer accepteren voor een 4-daagse werkweek en 24% zou eenzelfde salarisverlaging accepteren voor een volledig externe werklocatie. Bijna 1 op de 10 werknemers (7%) zegt dat een salarisverlaging van 20% acceptabel is in ruil voor flexibele werktijden en 8% zou een salarisvermindering van 20% accepteren voor een flexibele werklocatie.

Dit zijn de belangrijkste trends in de wereld van werk:

Wat kantoorwerk betreft, weten we dat de eisen van werkgevers niet overeenkomen met de wensen van hun werknemers. Wat is het resultaat van deze mismatch? 4 op de 10 (40%) respondenten gaat op zoek naar een nieuwe baan, waarvan 6% zegt dat ze ontslag zouden nemen. 13% van de ondervraagde hybride en externe werknemers zou een salarisverhoging verwachten om de extra kosten te compenseren als ze niet langer vanuit huis konden werken.

In het onderzoek van dit jaar zien we ook een lichte verschuiving in de belangrijkste voorwaarden voor werknemers – er was meer vraag naar werkflexibiliteit en toegang tot goede technologie. Uit de resultaten blijkt ook dat 73% van de respondenten aangeeft dat een manager die steun geeft zeer belangrijk is in hun werkleven. Nog belangrijker zijn een goed salaris (83%), goede technologie (76%), flexibele werktijden en flexibiliteit in werkdagen (74%).

Wat motiveert werknemers om te blijven of juist op zoek te gaan naar ander werk? 13% van de werknemers is in 2023 van baan veranderd, vergeleken met 31% in 2021-2022. Werknemers die fulltime op kantoor werken (16%) zijn interessant genoeg vaker van baan veranderd dan hybride werknemers (11%). En een op de vier werknemers (26%) is nog niet van baan veranderd, maar wel actief op zoek naar een nieuwe functie.

De redenen waarom werknemers van baan zijn veranderd of actief op zoek zijn naar een nieuwe kans zijn jaar op jaar vrij consistent. Dit jaar zijn de belangrijkste redenen een betere vergoeding (45%), werk wat ze leuker vinden (36%), een betere carrièrekans (35%) en een betere balans tussen werk en privé (34%). Het onderzoek toont ook de redenen om een aanbod te weigeren. De belangrijkste redenen zijn (niet geheel onverwacht) verplicht fulltime op kantoor werken (41%), geen flexibele werktijden (36%) en geen flexibele werkomgeving (35%). Werknemers verwachten dus een goed salaris én de mogelijkheid om hun werktijden en -plekken zelf in te vullen. Werkzoekenden hechten grote waarde aan autonomie over waar en wanneer ze werken. Bedrijven die (onder andere) flexibele werktijden aanbieden hebben dus een streepje voor op de arbeidsmarkt.

Het werk van een manager vereist meer energie dan ooit. Vaak zijn werknemers verspreid over het hele land, of zelfs de hele wereld. Managers moeten strijden tegen burn-out onder werknemers (en bij zichzelf) terwijl ze ook nog open communicatie en samenwerking moeten bewaken.

Het managen van moderne teams brengt zijn eigen unieke uitdagingen met zich mee, vooral als het om nieuwe collega’s gaat die hybride werken nog niet gewend zijn. Bijna 2 op de 3 (60%) managers hebben het gevoel dat hun teamleden zijn verstoken van spontane of informele feedback. Slechts 41% van de externe en hybride werknemers is het hiermee eens.

Hybride werken kan lastig zijn en komt zeker niet zonder uitdagingen. Ongeveer 1 op de 2 (45%) hybride werknemers denkt dan ook dat hun werkgever vereist dat ze naar kantoor komen vanwege traditionele denkbeelden over werk. Het is duidelijk dat veel werknemers niet overtuigd zijn of onzeker zijn over het werkbeleid van hun werkgever.

Ons onderzoek toont dat werknemers niet per se vertrouwen hebben in de werkwijze binnen hun organisatie: 1 op de 3 (34%) werknemers verwacht dat hun werkgever hun beleid voor thuiswerken of hybride werken in het komende jaar zal aanpassen. 23% weet het nog niet zeker. Dit toont het belang aan van communicatie en transparantie als het gaat om het creëren van een effectieve en comfortabele werkomgeving.

Hoewel werknemers sceptisch zijn over de reden waarom ze naar kantoor moeten, is het belangrijk op te merken dat niet alle werknemers hier even terughoudend in zijn. Genoeg werknemers vinden dat het kantoor simpelweg beter werkt voor sommige taken dan voor andere. 1 op de 2 (50%) hybride werknemers zegt dat het kantoor de meest geschikte omgeving is voor teamvergaderingen; 31% voor formele of informele training; en 55% werkt er het liefst samen met collega’s. Idealiter hoeven ze niet te kiezen – als ze ongeacht locatie even productief zijn, zouden werknemers zelfstandig hun werkplek moeten kunnen bepalen.

Verder is ‘proximity bias’ onverminderd relevant. Dit is de neiging van leidinggevenden om (onbewust) werknemers in hun fysieke omgeving voor te trekken. Het is ook in 2023 nog wijdverbreid: 52% van de werknemers maakt zich zorgen dat leidinggevenden hun collega’s op kantoor productiever en betrouwbaarder vinden dan werknemers op afstand; 49% maakt zich zorgen dat werken op afstand betekent dat ze minder te zeggen hebben op het werk en kansen missen; en 58% zegt eerder de mening te vragen van collega’s waarmee ze op locatie samenwerken dan die van hun collega's op afstand. Hier is duidelijk genoeg te verbeteren.

In 2023 zien we dat sommige bedrijven hun best doen om werknemers te verleiden in plaats van te verplichten om naar kantoor te komen. Ze leggen de hybride keuze dus bij de werknemer en dat heeft potentie: 93% van de werknemers kan worden overtuigd om naar kantoor te komen. Hoe kunnen medewerkers het best worden overtuigd? Bovenaan de lijst staat een kortere woon-werkreis (28%), gevolgd door gratis of gesubsidieerd eten en drinken (25%) en meer face-to-face tijd met collega's (25%). Verrassend genoeg (of niet?) zegt 15% dat ze overtuigd kunnen worden om naar kantoor te gaan als ze vrij worden gelaten in hun kledingkeuze.

Het kantoor vervult een belangrijke rol, omdat sommige taken effectiever zijn als we ‘in het echt’ kunnen samenwerken. Aanwezigheid op kantoor zou geen vereiste moeten zijn, maar een flexibele regeling waarbij werknemers kunnen beslissen waar ze het beste werken. Dat is pas taakgebaseerd hybride werken!

De traditionele kantooromgeving en de bijbehorende technologie voldoen niet meer aan de behoeften van de moderne werknemer. In feite geeft 54% van de werknemers aan dat ze vinden dat hun werkgever te veel communicatieplatforms gebruikt, waarbij 1 op de 4 aangeeft dat dit overweldigend kan zijn. De juiste technologie is cruciaal voor effectief hybride werken.

Dit jaar geeft 91% van de werknemers aan dat er bij hun vergaderingen ten minste één externe deelnemer is. Daarom is betrouwbare en gebruiksvriendelijke technologie essentieel in een kantooromgeving. 80% van de werknemers heeft bovendien kostbare vergadertijd verloren door technische problemen. Daarbij kan 79% van de werknemers niet iedereen goed horen en heeft 77% soms moeite om mensen te zien, waardoor ze bijvoorbeeld lichaamstaal niet goed meekrijgen.

Het afgelopen jaar heeft slechts 30% van de organisaties hun vergadertechnologie geüpgraded. Daaruit blijkt een duidelijke kloof tussen de behoeften van werknemers en de middelen die bedrijven hen aanreiken voor basiscommunicatie en samenwerking. Als 9 van de 10 vergaderingen een virtuele deelnemer hebben, moet de technologie daar immers wel geschikt voor zijn!

En nu is het tijd om de glazen bol erbij te pakken. Wat zijn de voorspellingen voor de toekomst? Er staat veel op stapel, van generatieve AI tot Apple-brillen, en de markt ontwikkelt zich razendsnel. Wat kan vandaag al worden geïmplementeerd en wat zal in de (nabije) toekomst gemeengoed worden?

4 op de 10 (40%) werknemers zegt dat hun werkgever dit jaar AI-technologie heeft geïmplementeerd om werknemers te vervangen of te ondersteunen. Ze zijn echter niet bijzonder bezorgd over het gebruik van generatieve AI (zoals ChatGPT), waarvan 37% zegt dat het hen helpt hun werk effectiever en sneller te voltooien. Bijna 1 op de 5 (18%) ziet generatieve AI daarentegen als een concurrent en 14% maakt zich zorgen dat deze technologie hun banen volledig zal inpikken.

Wat betreft technologie die werknemers graag in de komende twee jaar geïmplementeerd willen zien, staat verbeterde videoconferencing-technologie (31%) bovenaan de lijst, gevolgd door AI of een AI-assistent (30%). Slechts 23% is geïnteresseerd in een virtual reality (VR)-bril.

Dit onderzoek toont aan dat hybride werkers veel voordelen ervaren. In veel gevallen is hybride dan ook de werkwijze naar keuze. Dat betekent niet dat hybride werken geen uitdagingen kent. Deze werkwijze is als een ui: pel een laag af en je hebt er nog een, en nog een…

Er bestaat geen uniforme aanpak. Wel zijn er uiteenlopende manieren om hybride werken tot een succes te maken. Succesvol hybride werken vereist dat je bedachtzaam te werk moet gaan, in beleid en communicatie. Hou daarbij ook de mogelijkheid open om beleid aan te passen wanneer je merkt dat de resultaten niet helemaal naar wens zijn.

De belangrijkste conclusie voor het onderzoek kan dit jaar worden samengevat met één woord: flexibiliteit. Dat is wat de meeste werknemers willen – en het is iets waaraan organisaties effectief tegemoet kunnen komen.

Bedankt dat je de tijd hebt genomen om ons rapport te lezen. We hopen dat deze nieuwste editie van de State of Hybrid Work van Owl Labs waardevolle inzichten heeft opgeleverd. We kijken ernaar uit om je met dit onderzoek ieder jaar weer te blijven voorzien van betrouwbare data. We hopen dat het rapport zal helpen om je organisatie te transformeren op weg naar een flexibele toekomst.

Persvragen over dit onderzoeksrapport? Neem contact op met press@owllabs.com.

Owl Labs ondervroeg 2.000 fulltime werkenden in Nederland, leeftijd 18+, werkzaam bij bedrijven met meer dan 2 medewerkers. Het onderzoek is in juni 2023 verricht in samenwerking met het onderzoeksbureau Vitreous World.